De la inmigración a la "diversidad"para una reflexión sobre términos, categorías y problemáticas de análisis

  1. Arón Cohen Amselem
Revista:
Documents d'anàlisi geogràfica

ISSN: 0212-1573 2014-4512

Ano de publicación: 2017

Título do exemplar: Geografia urbana de Xina

Volume: 63

Número: 2

Páxinas: 353-372

Tipo: Artigo

DOI: 10.5565/REV/DAG.409 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Documents d'anàlisi geogràfica

Objetivos de desarrollo sostenible

Resumo

A decade of massive and highly accelerated immigration from a wide range of geographic origins has lent the Spanish population a new “diversity”. An “ethnic” sense of this term, rooted in English-speaking spheres, has been gaining increasing ground in social scientists’ analyses of immigration in Europe and Spain. Terms and categories also give rise to problems of analysis and the ways to approach them. Taking as references recent work on the territorial distribution of immigration in Spain, especially in urban and metropolitan areas, this article proposes a discussion of approaches, designations and classifications based and focused on a specific type of population “difference”: their criteria, modus operandi and options, as well as some of their implications. The social perceptions of migrations (immigration and emigration), as well as their contexts and conditions, are indispensable components of the debate.

Referencias bibliográficas

  • ACHEBAK, Hicham y ALBERICH, Joan (2015). «Agrupació i segregació espacial de la població de nacionalitat marroquina a Tarragona, 2004-2012». Documents d’Anàlisi Geogràfica [en línea], 61 (1), 23-47. http://dx.doi.org/10.5565/rev/dag.124
  • AGUILAR ORTIZ, Laura (2015). «Barrios étnicos en ciudades medias catalanas». Cuadernos Geográficos, 54 (1), 209-229.
  • ANGUS, Ian y BUTLER, Simon (2014). Une planète trop peuplée? Le mythe populationniste, l’immigration et la crise économique. Montreal: Écosociété. Edición original: Too many people? Population, Immigration, and the Environmental Crisis. Chicago: Haymarket Books, 2011.
  • BALIBAR, Etienne y WALLERSTEIN, Immanuel (1988). Race, nation, classe. Les identités ambiguës. París: Éditions La Découverte.
  • BAYONA, Jordi y LOPEZ GAY, Antonio (2011). «Concentración, segregación y movilidad residencial de los extranjeros en Barcelona». Documents d’Anàlisi Geogràfica [en línea], 57 (3), 381-412. http://dx.doi.org/10.5565/rev/dag.234
  • BLUM, Alain (1998). «Comment décrire les immigrés? À propos de quelques recherches sur l’immigration». Population [en línea], 53 (3), 569-588. http://dx.doi.org/10.2307/1534262
  • BRUQUETAS, María; CLARO, Irene y GARCÍA, Emiliano (2015). «Evolución política y normativa sobre inmigración y asilo en la Unión Europea». En: ARANGO, Joaquín; MOYA, David; OLIVER, Josep y SÁNCHEZ-MONTIJANO, Elena (dirs.). Flujos cambiantes, atonía institucional. Anuario de la Inmigración en España 2014 (edición 2015). Barcelona: CIDOB, 54-89.
  • CAPOTE, Alberto y NIETO, José Antonio (2016). «Marroquíes en las ciudades andaluzas: Pautas de distribución espacial antes y después de la crisis económica. Estudio comparativo entre Granada y Almería» [póster]. En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 703.
  • CENTRE D’ANALYSE STRATÉGIQUE (2007). Statistiques «ethniques»: Éléments de cadrage. París: La Documentation Française.
  • COHEN, Arón (1996). «Un congreso demogeográfico y otros trabajos recientes sobre la inmigración extranjera en Francia». Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, 23, 61-73.
  • COHEN, Arón (1999). «“Razas”, tribus, clases: Acercamientos africanistas a la sociedad marroquí». En: NOGUÉ, Joan y VILLANOVA, José Luis (eds.). España en Marruecos: discursos geográficos e intervención territorial. Lleida: Milenio, 225-248.
  • COHEN, Arón (2003). «Las categorías estadísticas de la inmigración: acotaciones a un debate francés». Ería, 60, 5-15.
  • COHEN, Arón (2009). «España en la encrucijada migratoria (trans-)mediterránea: una revisión sociogeográfica». Cahiers de civilisation espagnole contemporaine [en línea], 4. http://dx.doi.org/10.4000/ccec.2718
  • COHEN, Arón (2016). «Migraciones internacionales: para una reflexión sobre algunos términos y problemáticas de análisis». En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 781-805.
  • DOMINGO, Andreu (2008). Descenso literario a los infiernos demográficos. Distopía y población. Barcelona: Anagrama.
  • DOMINGO, Andreu (2011). «Presentació. Comportaments demogràfics i integració social de la població estrangera». Documents d’Anàlisi Geogràfica [en línea], 57 (3), 353-355. http://dx.doi.org/10.5565/rev/dag.225
  • DOMINGO, Andreu (2014). Catalunya al mirall de la immigració: Demografia i identitat nacional a Catalunya. Barcelona: L’Avenç.
  • DOMINGO, Andreu y BLANES, Amand (2015). «Inmigración y emigración en España: estado de la cuestión y perspectivas de futuro». En: ARANGO, Joaquín; MOYA, David; OLIVER, Josep y SÁNCHEZ-MONTIJANO, Elena (dirs.). Flujos cambiantes, atonía institucional. Anuario de la Inmigración en España 2014 (edición 2015). Barcelona: CIDOB, 94-122.
  • DOMÍNGUEZ-MUJICA, Josefina y DÍAZ-HERNÁNDEZ, Ramón (coords.) (2016). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población.
  • DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina; PARREÑO CASTELLANO, Manuel y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (2010). «Inmigración y ciudad en España: integración versus segregación socio-territoriales». Scripta Nova: Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales [en línea], XIV, 331 (50). http://www.ub.es/geocrit/sn/sn-331/sn-331-50.htm
  • FARGUES, Philippe (2016). «Un million de migrants arrivés sans visa en Europe en 2015: Qui sont-ils ?». Population & Sociétés, 532 (abril).
  • GALEANO, Juan y BAYONA, Jordi (2016). «Diversidad poblacional e inmigración en España: un análisis de la evolución metropolitana reciente». En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 199-213.
  • GALEANO, Juan; SABATER, Albert y DOMINGO, Andreu (2014). «Formació i evolució dels enclavaments ètnics a Catalunya abans i durant la crisi econòmica». Documents d’Anàlisi Geogràfica [en línea], 60 (2), 261-288. http://dx.doi.org/10.5565/rev/dag.111
  • GEORGE, Pierre (1986). L’immigration en France: Faits et problèmes. París: Armand Colin.
  • GONZÁLEZ FERRER, Amparo (2013). «La emigración española contada desde fuera». Eldiario.es [en línea]. http://www.eldiario.es/piedrasdepapel/emigracion-espanola-contada_6_125697430.html [Consulta: 18 mayo 2016].
  • GUERIN-PACE, France; SAMUEL, Olivia y VILLE, Isabelle (dirs.) (2009). En quête d’appartenances: L’enquête Histoire de vie sur la construction des identités. París: INED.
  • HERAN, François (2002). «Éléments sur l’histoire et le devenir des interrogations sur les origines dans les enquêtes de la Statistique publique». Pénombre, número especial.
  • HERAN, François (2013). «L’Allemagne et ses minorités, ou les surprises du recensement de 2011». Les Mémos de la démo. Note d’analyse. París: INED.
  • IGLESIAS, Ricardo (2015). «Segregación residencial, concepciones espaciales subjetivas y xenofobia en Sevilla. Determinando el umbral para la intervención social». Cuadernos Geográficos, 54 (1), 230-256.
  • IGLESIAS, Ricardo (2016). «Espacio inducido y territorialización del discurso: determinando el impacto socioterritorial del imaginario social sobre la inmigración en el área metropolitana de Sevilla». Documents d’Anàlisi Geogràfica [en línea], 62 (2), 299-325. http://dx.doi.org/10.5565/rev/dag.276
  • INE (2011). Proyecto de los Censos Demográficos 2011. Madrid: INE [en línea]. http://www.ine.es/censos2011/censos2011_proyecto.pdf [Consulta: 18 mayo 2016].
  • INE (2016a). Estadística del Padrón Continuo: Datos provisionales a 1 de enero de 2016. Madrid: INE [en línea]. http://www.ine.es/dynt3/inebase/index.htm?type=pcaxis&path=/t20/e245/p04/provi&file=pcaxis" target=
  • [Consulta: 18 mayo 2016].
  • INE (2016b). Estadística de migraciones. Madrid: INE [en línea]. http://xxxx [Consulta: 18 mayo 2016].
  • KRATOCHVIL, Ondrej; POSTIGO, Raúl; PUEYO, Ángel y VALDIVIESO, Sergio (2016). «Análisis multiescalar de la diversidad en la ciudad de Zaragoza» [póster]. En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 715.
  • LÉRIDON, Henri (1998). «La variable “ethnie” comme catégorie statistique. Présentation du dossier». Population [en línea], 53 (3), 537-540. http://www.persee.fr/doc/pop_0032-4663_1998_num_53_3_6871
  • LEVI-STRAUSS, Claude (1987). Race et histoire. París: Denoël. Primera edición: UNESCO, 1952.
  • LEVY, Jean y PIETRI, Simon (1996). De la République à l’État Français. Le chemin de Vichy 1930-1940. París: L’Harmattan.
  • MALMUSI, Davide y JANSÀ, Josep Maria (2007). «Estudio Delphi para el consenso sobre definiciones y variables para caracterizar los inmigrantes extranjeros». En: Actas V Congreso sobre la Inmigración en España. Migraciones y desarrollo humano (Valencia, 21-24 de marzo de 2007). Valencia: Universidad de Valencia, 182-193.
  • MARTORI, Joan Carles y HOBERG, Karen (2008). Immigrants a les ciutats. Segregació y agrupació territorial de la població estrangera a Catalunya. Barcelona: Fundació Jaume Bofill / Editorial Mediterrània.
  • MASSEY, Douglas S. y SÁNCHEZ, Magaly (2012). Brokered Boundaries. Creating Immigrant Identity in Anti-Immigrant Times. Nueva York: Russell Sage Foundation.
  • MUSTERD, Sako (2011). «The impact of immigrants’ segregation and concentration on social integration in selected European contexts». Documents d’Anàlisi Geogràfica [en línea], 57 (3), 359-380. http://dx.doi.org/10.5565/rev/dag.226
  • NOIRIEL, Gérard (2002). «Petite histoire de l’intégration à la française». Manière de Voir, 62, 30-34.
  • NOIRIEL, Gérard (2007). Immigration, antisémitisme et racisme en France (XIXe-XXe siècle). Discours publics, humiliations privées. París: Fayard.
  • OLIVEIRA, Gwendoline de; HURTADO, Claudia e IGLESIAS, Ricardo (2016). «Evolución en la localización residencial de la población nacida en el extranjero: el caso del área metropolitana de Sevilla (2003-2013)». En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 185-198.
  • PASTORE, Ferruccio (2015). «La crise du régime migratoire européen». En: SCHMOLL, Camille; THIOLLET, Hélène y WIHTOL DE WENDEN, Catherine (eds.). Migrations en Méditerranée. Permanences et mutations à l’heure des révolutions et des crises. París: CNRS Éditions, 53-72.
  • POLIAKOV, Léon (1980 y1985). La causalité diabolique. París: Calmann-Lévy. 2 vols.
  • POZO RIVERA, Enrique y GARCÍA PALOMARES, J.C. (2011). «Evolución reciente y pautas de distribución espacial de las migraciones internas de extranjeros: el caso de la Comunidad de Madrid (1997-2008)». Scripta Nova: Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales [en línea], XV (384). http://www.ub.edu/geocrit/sn/sn-384.htm
  • PUMARES, Pablo y GONZÁLEZ MARTÍN, Beatriz (2016). «Movilidad, migración y retorno de jóvenes españoles en el Reino Unido». En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 275-290.
  • SCHMOLL, Camille; THIOLLET, Hélène y WIHTOL DE WENDEN, Catherine (eds.) (2015). «Introduction». En: SCHMOLL, Camille; THIOLLET, Hélène y WIHTOL DE WENDEN, Catherine (eds.). Migrations en Méditerranée. Permanences et mutations à l’heure des révolutions et des crises. París: CNRS Éditions, 9-30.
  • SIMON, Patrick (2003). «Les sciences sociales françaises face aux catégories ethniques et raciales». Annales de Démographie Historique [en línea], (1), 111-130. http://dx.doi.org/10.3917/adh.105.0111
  • SIMON, Patrick y CLEMENT, Martin (2006). «Comment décrire la diversité des origines en France ? Une enquête exploratoire sur les perceptions des salariés et des étudiants». Population & Sociétés, 425 (julio-agosto).
  • SINGH, Nachatter y DOMINGO, Andreu (2016). «Geografía de la diáspora sikh en España». En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 291-317.
  • THIERS, Jenniffer; BAYONA, Jordi y PUJADAS, Isabel (2016). «Pautas de movilidad residencial de los inmigrantes latinoamericanos en las metrópolis de Madrid y Barcelona. Entre la concentración y la dispersión». En: DOMÍNGUEZ MUJICA, Josefina y DÍAZ HERNÁNDEZ, Ramón (coords.). XV Congreso de la Población Española. Población y territorio en la encrucijada de las ciencias sociales (Fuerteventura, 8-10 de junio de 2016) [CD-ROM]. Las Palmas de Gran Canaria: Servicio de Publicaciones Universidad de Las Palmas-AGE Población, 229-243.
  • THOMPSON, Laura (2015). «Migración en Europa: Tendencias actuales y retos emergentes». En: ARANGO, Joaquín; MOYA, David; OLIVER, Josep y SÁNCHEZ-MONTIJANO, Elena (dirs.). Flujos cambiantes, atonía institucional. Anuario de la Inmigración en España 2014 (edición 2015). Barcelona: CIDOB, 28-52.
  • VILAR, Pierre (1980). Iniciación al vocabulario del análisis histórico. Barcelona: Crítica.
  • VILAR, Pierre (1997). Pensar históricamente: Reflexiones y recuerdos. Barcelona: Crítica.
  • VILAR, Pierre (2004). Memoria, historia e historiadores. Granada-Valencia: EUG-PUV. Edición de Arón Cohen.
  • WACQUANT, Loïc (2007). Los condenados de la ciudad. Buenos Aires / Madrid: Siglo XXI Editores.