Ho volem tot!la CUP y la articulación del independentismo de izquierda radical en Cataluña

  1. Barberà Aresté, Oscar 1
  2. Díaz Montiel, Alberto 2
  1. 1 Universitat de València
    info

    Universitat de València

    Valencia, España

    ROR https://ror.org/043nxc105

  2. 2 Universidad de Granada
    info

    Universidad de Granada

    Granada, España

    ROR https://ror.org/04njjy449

Revista:
Revista de estudios políticos

ISSN: 0048-7694

Año de publicación: 2018

Número: 182

Páginas: 159-189

Tipo: Artículo

DOI: 10.18042/CEPC/REP.182.06 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Otras publicaciones en: Revista de estudios políticos

Resumen

Este artículo analiza la evolución política y organizativa de la Candidatura d’Unitat Popular (CUP), un partido independentista de izquierda radical de Cataluña cuyos orígenes son próximos a lo que la literatura ha definido como partidos movimiento (e. g., ‍Kitschelt, 2006). Más allá de su caracterización inicial, el principal propósito del artículo es tratar de señalar las razones por las cuales este partido ha sido capaz de adaptarse a importantes cambios en el contexto político derivados de su entrada en el Parlamento regional (2012-‍2015) y de situarse como un apoyo clave para la gobernabilidad (2015-‍2017), sin alterar fundamentalmente su modelo organizativo inicial. La principal explicación a este fenómeno tiene que ver con la importancia que dentro de la CUP siguen teniendo sus diversos grupos (locales y regionales), y sobre todo, por las dificultades que estos han tenido para encontrar acomodos satisfactorios entre ellos. En la medida en que estos factores organizativos internos han permitido resistir hasta el momento las presiones de adaptación externa y de institucionalización típicas en los partidos, el caso de la CUP permite entender mejor algunas de las peculiaridades de los partidos movimiento, así como de sus condiciones de cambio y estabilidad organizativa.

Información de financiación

Financiadores

Referencias bibliográficas

  • Aldrich, J. H. (1995). Why parties? The origin and transformation of party politics in America. Chicago: University of Chicago Press.
  • Argelaguet, J. (2014). From Autonomism to Independentism: The Growth of Secessionism in Catalonia (2010-2013). En J. Lluch (ed.). Constitutionalism and the Politics of Accommodation in Multinational Democracies (pp. 108-131). Basingstoke; Nueva York: Palgave Macmillan.
  • Baras, M. y Matas, J. (1998). Els partits i el sistema de partits. En M. Caminal y J. Matas (eds). El sistema polític de Catalunya (pp. 161-190). Madrid: Tecnos.
  • Barberà, O. (2017). La Candidatura d’Unitat Popular (CUP): el auge del independentismo de izquierda radical en Cataluña. En S. Forti, A. Gonzàlez i Vilalta y E. Ucelay-Da Cal (eds.). El proceso separatista en Cataluña (pp. 205-224). Granada: Comares.
  • Biezen, I. van (2004). Political Parties as Public Utilities. Party Politics, 10 (6), 701-722. Disponible en: http://doi.org/10.1177/1354068804046914.
  • Bolaño, T. (2016). Extremo nordeste: la CUP: los últimos bolcheviques de Occidente. Barcelona: Península.
  • Bolleyer, N. (2012). New party organization in Western Europe: Of party hierarchies, stratarchies and federations. Party Politics, 18 (3), 315-336. Disponible en: http://doi.org/10.1177/1354068810382939.
  • Bolleyer, N. (2013). New parties in old party systems. Persistence and decline in Seventeen democracies. Oxford: Oxford University Press.
  • Bosco, A. y Verney, S. (2012). Electoral Epidemic: The Political Cost of Economic Crisis in Southern Europe, 2010-11. South European Society and Politics, 17 (2), 129-154. Disponible en: http://doi.org/10.1080/13608746.2012.747272.
  • Bosco, A. y Verney, S. (2016). From Electoral Epidemic to Government Epidemic: The Next Level of the Crisis in Southern Europe. South European Society and Politics, 21 (4), 383-406. Disponible en: http://doi.org/10.1080/13608746.2017.1303866.
  • Buch, R. (2007). L’Esquerra independentista avui. Barcelona: Columna.
  • Culla, J. B. (2013). Esquerra Republicana de Catalunya 1931-2012: una història política. Barcelona: La Campana.
  • Culla, J. B. (2017). El tsunami. Com i per què el sistema de partits català ha esdevingut irreconeixible. Barcelona: Pòrtic.
  • CUP (2008). Estatuts interns. Disponible en: https://www.upf.edu/web/opcat/doc_cup.
  • CUP (2015). Procés d’elecció del nom de la candidatura i de les persones que formarán les llistes.
  • CUP (2016a). Reglament estatutari de funcionament intern. Esparreguera: CUP. Disponible en: https://www.upf.edu/web/opcat/doc_cup.
  • CUP (2016b). Reglament procés per a la renovació del secretariat nacional. Àrea d’organització i economía. Disponible en: http://embranzida.cup.cat.
  • CUP (2017a). Ponència política de la CUP-CC aprovada per l’Assemblea Nacional Extraordinària de Granollers (12 de novembre de 2017). Disponible en: http://cup.cat/ponencia-ane-2017.
  • CUP (2017b). La militància de la CUP-CC ratifica la llista proposada pel Secretariat Nacional. Disponible en: http://cup.cat/noticia/la-militancia-de-la-cup-cc-ratifica-la-llista-proposada-pel-secretariat-nacional.
  • Della Porta, D. et al. (2017). Movement parties against austerity. Cambridge: Polity Press.
  • Deulonder, X. (2005) Historia del MDT. Una organització independentista radical durant els anys 80 i 90. Barcelona: Llibres de l’Índex.
  • Díaz-Montiel, A. (2018). La Candidatura de Unidad Popular (CUP): origen, estructura y modelo originario. Política y Gobernanza. Revista de Investigaciones y Análisis Político, 2, 101-127.
  • Duverger, M. (1957). Los partidos políticos. México: Fondo de Cultura Económica.
  • Eckstein, H. (1975). Case Study and Theory in Political Science. En F. J. Greenstein y N. W. (eds). Handbook of Political Science (pp. 79-137). Reading, M. A.: Addison-Wesley.
  • El País (2017). «Vamos tarde con el referéndum y ya no hay excusa para no convocarlo» (Entrevista a Anna Gabriel), 16 de abril. Disponible en: https://bit.ly/2OTSvcb.
  • Eldiario.es (2016). «Planteamos un referéndum unilateral porque el proceso actual tiene incongruencias» (Entrevista a Eulàlia Reguant), 12 de junio. Disponible en: http://bit.ly/2yyVeRo.
  • Elias, A. y Tronconi, F. (2011). From protest to power. Autonomist parties and the challenges of representation. Wien: Braumüller.
  • Gamson, W. A. (1975). The strategy of social protest. Homewood, Ill.: Dorsey Press.
  • Garner, R. y Zald, M. N. (1985). The political economy of social movement sectors. En G. Suttles y M. N. Zald (eds.). The Challenge of Social Control: Citizenship and Institution Building in Modern Society. Essays in Honor of Morris Janowitz (pp. 1-24). Norwood, N. J.: Ablex Publishing.
  • George, A. L. y Bennett, A. (2005). Case Studies and Theory Development in the Social Sciences. Cambridge (Mass.); London: The MIT Press.
  • Gerring, J. (2004). What Is a Case Study and What Is It Good for? American Political Science Review, 98 (2), 341-354. Disponible en: http://doi.org/10.1017/S0003055404001182.
  • Gerring, J. (2007). Is There a (Viable) Crucial-Case Method? Comparative Political Studies, 40 (3), 231-253. Disponible en: http://doi.org/10.1177/0010414006290784.
  • Goldstone, J. A. (2003). States, Parties, and Social Movements. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Gutiérrez, J. M. y Llamazares, I. (2016). Collective members in West European political parties. Revista Internacional de Sociología, 74 (2), e030. Disponible en: http://doi.org/10.3989/ris.2016.74.2.030.
  • Heaney, M. T. (2010). Linking Political Parties and interest groups. En S. Maisel y J. Berry (eds). Oxford Handbook of American Political Parties and Interest Groups (pp. 568-587). Oxford: Oxford University Press.
  • Heaney, M. T. (2013). Elections and social movements. En D. A. Snow et al. (eds). The Wiley-Blackwell Enciclopedia of Social and Political Movements. Oxford; Malden, M. A.: Wiley-Blackwell. Disponible en: http://doi.org/10.1002/9780470674871.
  • Hopkin, J. y Paolucci, C. (1999). The Business Firm Model of Party Organisation: Cases from Spain and Italy. European Journal of Political Research, 35 (3), 307-339. Disponible en: http://doi.org/10.1111/1475-6765.00451.
  • Jòdar, J. de y Fernández, D. (2012). Cop de CUP: viatge a l’ànima i a les arrels de les Candidatures d’Unitat Popular. Barcelona: L’Arquer.
  • Katz, R. S. y Mair, P. (1995). Changing Models of Party Organization and Party Democracy: The Emergence of the Cartel Party. Party Politics, 1 (1), 5-28. Disponible en: http://doi.org/10.1177/1354068895001001001.
  • Kitschelt, H. (2006). Movement parties. En R. S. Katz y W. J. Crotty (eds.). Handbook of Party Politics (pp. 278-290). London: Sage Publications.
  • Lavau, G. (1981). A quoi sert le parti communiste français? Paris: Fayard.
  • Levy, J. S. (2008). Case studies: Types, designs, and logics of inference. Conflict Management and Peace Science, 25 (1), 1-18. Disponible en: http://doi.org/10.1080/07388940701860318.
  • Lijphart, A. (1971). Comparative Politics and the Comparative Method. American Political Science Review, 65 (03), 682-693. Disponible en: http://doi.org/10.2307/1955513.
  • Marcet, J. y Medina, L. (2017). La política del proceso: actores y elecciones (2010-2016). El sistema político catalán en tiempos de crisis y cambio. Barcelona: Institut de Ciències Polítiques i Socials.
  • Martín, I. (2015). Podemos y otros modelos de partido-movimiento. Revista Española de Sociología, 24, 107-114.
  • McAdam, D. y Tarrow, S. (2010). Ballots and Barricades: On the Reciprocal Relationship between Elections and Social Movements. Perspectives on Politics, 8 (2), 529-542. Disponible en: http://doi.org/10.1017/S1537592710001234.
  • Michels, R. (1915). Political Parties: A Sociological Study of The Oligarchical Tendencies of Modern Democracy. New York: Hearst’s International Library.
  • Molas, I. y Bartomeus, O. (1998). Estructura de la competència política a Catalunya. Working Paper 138. Barcelona: Institut de Ciències Polítiques i Socials.
  • Molas, I. y Bartomeus, O. (1999). Els espais de frontera entre els electorats. Estructura de la competencia política a Catalunya (II). Working Paper 165. Barcelona: Institut de Ciències Polítiques i Socials.
  • Morlino, L. y Raniolo, F. (2017). The Impact of the Economic Crisis on South European Democracies. London: Palgrave Macmillan.
  • Müller-Rommel, F. (1990). New political movements and the decline of party organization. En R. J. Dalton y M. Kuechler (eds.). Challenging the political order: new social and political movements in western democracies (pp. 209-31). Oxford: Oxford University Press.
  • Müller-Rommel, F. (1998). Ethnoregionalist Parties in Western Europe: Theoretical considerations and framework for analysis. En L. De Winter y H. Türsan (eds.). Regionalist Parties in Western Europe (pp. 17-28). London: Routledge.
  • Müller-Rommel, F. (2002). The Lifespan and the Political Performance of Green Parties in Western Europ. En F. Müller-Rommel y T. Poguntke (eds.). Green parties in national governments (pp. 1-16). London; Portland: Frank Class.
  • Muñoz, J. y Guinjoan, M. (2013). Accounting for internal variation in nationalist mobilization: Unofficial referendums for independence in Catalonia (2009-11). Nations and Nationalism, 19 (1), 44-67. Disponible en: http://doi.org/10.1111/nana.12006.
  • Panebianco, A. (1990). Modelos de partido. Madrid: Alianza Editorial.
  • Pedersen, M. N. (1982). Towards a new typology of party lifespans and minor parties. Scandinavian Political Studies, 5 (1), 1-16. Disponible en: http://doi.org/10.1111/j.1467-9477.1982.tb00256.x.
  • Poguntke, T. (1987). The organization of a participatory party. The German Greens. European Journal of Political Research, 15 (6), 609-633. Disponible en: http://doi.org/10.1111/j.1475-6765.1987.tb00896.x.
  • Randall, V. y Svåsand, L. (2002). Party Institutionalization in New Democracies. Party Politics, 8 (1), 5-29. Disponible en: http://doi.org/10.1177/1354068802008001001.
  • Rubiralta, F. (2004) Una Història de l’independentisme polític català: de Francesc Macià a Josep Lluís Carod-Rovira. Lleida: Pagès.
  • Sartori, G. (1976). Parties and Party Systems: A Framework for Analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Ubasart, G. (2012a). Candidatures alternatives i populars a Catalunya: cosntruint democràcia. Barcelona: Icaria.
  • Ubasart, G. (2012b). Municipalismo alternativo y popular. ¿Hacia una consolidación de las tesis del nuevo localismo y la politización del mundo local? Revista de Estudios Políticos, 157, 135-162.
  • Vilaregut, R. (2012). Memòria i emergència en l’independentisme català. El cas de la Plataforma pel Dret de Decidir. Bellaterra: Departament de Ciència Política i Dret Públic. Universitat Autònoma de Barcelona.