Ocupacións domésticas na serra do Barbanzaresultados preliminares

  1. Barbeito Pose, Víctor José
  2. Valcarce, Ramón Fábregas
  3. Rodríguez Rellán, Carlos
  4. Blanco Chao, Ramón
  5. Costa-Casais, Manuela
  6. Martín Seijo, María
  7. Camaño, Alexandre Paz
  8. Costa, Alfonso Fariña
  9. López, Lino Gorgoso
Revista:
Gallaecia: revista de arqueoloxía e antigüidade

ISSN: 0211-8653

Año de publicación: 2015

Número: 34

Páginas: 125-158

Tipo: Artículo

Otras publicaciones en: Gallaecia: revista de arqueoloxía e antigüidade

Resumen

The Serra do Barbanza has attracted the interest of Galician archaeologists studying the megalithic phenomenon, given the noticeable concentration of mounds in there. That was in sharp contrast with the absence of domestic sites, a fact that only in recent years has started to be corrected: intensive survey of the highlands led to the discovery of a spectacular number of sites that somehow change the view of the sierra as a marginal area, suggesting instead a densely populated space, otherwise intensely exploited. The excavation of several of these new sites hints at a pattern of domestic occupations, repeated along the time from at least the Late Bronze Age and the Iron Age until the Earlier Medieval Age.

Referencias bibliográficas

  • Agrafoxo Pérez , X. 1982. Prehistoria e arqueoloxía da Terra da Barbanza. Noia.
  • ALONSO ROMERO, F. 1991. Santos e barcos de pedra: para unha interpretación da Galicia atlántica. Vigo.
  • BALLESTEROS ARIAS, P. 2004. “Arquitectura tradicional gandeira na terra do Suído”, Cuadernos de Estudios Gallegos, LI, . (117), pp. 9-48.
  • Barbeito Pose , V.J.; España Fernández , X. 2010. “Consideracións preliminares sobre o pastoreo tradicional na Serra do Barbanza: evidencias e estruturas etnográficas”, Barbantia: Anuario de Estudos do Barbanza, 6, PP. 125-137.
  • BEJARANO GALDINO, E. 1986. Los chozos: una arquitectura peculiar del Suído. Sada.
  • Bonilla Rodríguez , A.; Fábregas Valcarce , R. (ed). 2009. Círculo de engaños: excavación del “cromlech” de A Mourela (As Pontes de García Rodríguez). Santiago.
  • Calastrenc , C. 2014. “De piedra, tierra y madera: una mirada comparativa entre las cabañas pirenaicas”. En I. CLEMENTE COMTE; E. GASSIOT BALLBÈ; J. REY LANASPA (Eds.), Sobrarbe antes de Sobrarbe. Pinceladas de historia de los Pirineo. Boltaña, pp.177-191.
  • CARRIÓN, Y. 2005. “La vegetación mediterránea y atlántica de la península Ibérica. Nuevas secuencias antracológicas”, Trabajos Varios de S.I.P. 104. Valencia.
  • CHABAL, L., 1997. Forêts et sociétés en Languedoc (Néolithique final, Antiquitétardive): l’anthracologie, méthode et paléoécologie. Paris.
  • CLEMENTE COMTE, I.; GASSIOT BALLBÈ, E.; REY LANASPA, J. (Eds). 2014. Sobrarbe antes de Sobrarbe. Pinceladas de historia de los Pirineo. Boltaña.
  • Criado Boado , F.; Aira Rodríguez ,M.J.; Díaz -Fierros Viqueira , Fr. 1986. La construcción del paisaje, megalitismo y ecología en la Sierra de Barbanza (Galicia). Santiago de Compostela.
  • Criado Boado , F.; Villoch Vázquez , V. 1998. “La monumentalización del paisaje: percepción actual y sentido original en el megalitismo de la Sierra del Barbanza (Galicia)”, Trabajos de Prehistoria, 55 (1), pp. 63-80.
  • Criado Boado , F., Villoch Vázquez , V. 2000. “Monumentalizing landscape: from present perception to the past meaningof Galician megalithism (North-WestIberianPeninsula)”, Eur. J. Archaeol. 3, pp. 188–216.
  • Escrivano Velasco , C.; Cruz Sánchez , P. J.; Gómez Pérez , A.; Losa Hernández , R. 2008. Pastores de la comarca de la Churrería. Construcciones, formas de vida y artesanía en Cogeces del Monte. Valladolid.
  • FABIÁN GARCÍA, J. F. 2015. Guía de recursos arqueológicos y etnológicos visitables de El Raso de Candeleda. Candeleda (Ávila).
  • Fábregas Valcarce , R.; Rodríguez Rellán , C. 2012. A Arte rupestre no norte do Barbanza. Santiago.
  • FERNÁNDEZ DE LA CIGOÑA NÚÑEZ, E. 2004a. “As construccións primitivas dos pastores galegos: chozos das serras do Suído, Montemaior e Faro de Avión”, Asociación Galega para a Cultura e Ecoloxía. Vigo.
  • FERNÁNDEZ DE LA CIGOÑA NÚÑEZ, E. 2004b. ”Pascual Madoz e as casas de Adán. De San Cibrao de Rubiaes (Viana do Bolo –Ourense Oriental) nas abas da Serra Calva”, Pontenova, 9, pp. 53-64.
  • GALE, R.; CUTLER, D. 2000. Plants in Archaeology. Identification manual of vegetative plant materials used in Europe and the southern Mediterranean to c. 1500. Kew.
  • GASSIOT BALLBÈ, E. 2015. “Montañas humanas. La antropización de las zonas altas de los Pirineos a lo largo del Holoceno”. En V. Barbeito Pose (Coord.), IX Encontro Arqueolóxico do Barbanza. Boiro, 28 febreiro – 1 marzo, 2015. Boiro. Formato multimedia
  • GASSIOT BALLBÈ, E.; CLEMENTE COMTE, I.; GARCÍA CASAS, D.; MAZZUCCO, N.; OBEA GÓMEZ, L.; RODRÍGUEZ ANTÓN, D. 2014. “El pasado olvidado de la alta montaña: ocupaciones prehistóricas en el Parque Nacional de Aigüestortes i Estany de SantMaurici y susimplicaciones para la prehistoria de los Pirineos”. En I. CLEMENTE COMTE; E. GASSIOT BALLBÈ; J. REY LANASPA, (Eds.), Sobrarbe antes de Sobrarbe. Pinceladas de historia de los Pirineos. Boltaña, pp. 153-175.
  • GÓMEZ-ORELLANA, L. 2002. El último ciclo glacial-interglacial en el litoral del NW ibérico: Dinámica Climática y Paisajística. PhDThesis, Universidade de Santiago de Compostela. Santiago de Compostela.
  • Gutiérrez González , J. A. 2008. “Las villae y la génesis del poblamiento medieval”. En C. Fernández Ochoa; V. García-Entero; F. Gil Sandino (eds): Las villae tardorromanas en el occidente del Imperio: arquitectura y función. IV Coloquio Internacional de Arqueología de Gijón. Xixón, pp. 215-238.
  • GUTIÉRREZ ROGER, X. 1993. Rotas pola Serra do Barbanza: natureza, arqueoloxía e sociedade. Vigo.
  • HATHER, J.G. 2000. The Identification of the Northern European Woods. A guide for archaeologists and conservators. London.
  • KAAL, J., CARRIÓN MARCO, Y., ASOUTI, E., MARTÍN SEIJO, M., MARTÍNEZ CORTIZAS, A., COSTA CASAIS, M., CRIADO BOADO, F. 2011. “Long-term deforestation in NW Spain: linking the Holocene fire history to vegetation change and human activities”, Quaternary Science Reviews 30, pp.161-175.
  • Lantes Suárez , O. 2015. “Caracterización composicional e estimación da temperatura de cocción de cerámica prehistórica na Serra do Barbanza”. En V. Barbeito Pose (Coord.), Informe valorativo: Fase IV. Mantemento da ruta as mámoas. Boiro, A Coruña. [Documento inédito depositado na Dirección Xeral do Patrimonio Cultural da Consellería de Cultura, Educación e OOUU da Xunta de Galicia].
  • López Cuevillas , F.; Bouza Brey , F. 1928. “Prehistoria e folklore da Barbanza”, NÓS, Pubriacións galegas e Imprenta, A Coruña.
  • López Gómez , P. 2012. “Ganadería de Alta Montaña en la Edad Media: el caso de Cangas de Narcea, Asturias”, Arqueología y Territorio, 9, pp. 183-197.
  • LORENZO, X. 1947. ”Antiguas habitaciones de pastores en la sierra de Leboreiro”, Cadernos de Estudios Gallegos, 7, pp. 341-361.
  • MARTÍNEZ-CORTIZAS, A.; COSTA-CASAIS, M. AND LÓPEZ-SÁEZ, A. 2000a. “Environmental change in NW Iberia between 700 and 500 cal BC”, Quaternary International, 200, pp. 77-89.
  • Martínez Lema , P. 2008. Inventario toponímico do Tombo de Toxos Outos. Noia.
  • Mujika -Alustiza , J.A.; AgUirre -García , J.; Edeso -Fito , J. M.; Lopetegi -Galarraga, A.; Pérez -Díaz , S.; Ruiz -Alonso , M.; Tarriño -Vinagre , A.; Yusta -Arnal , I. 2013. “La continuidad de la actividad pastoril durante la época romana en la zona de Argarbi (Sierra de Aralar–Gipuzkoa”), Kobie, 32: pp. 217-258.
  • OBERMAIER, H. 1923. “Impresiones de un viaje prehistórico por Galicia”, Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Orense. 7(148) (en.-feb. 1923); pp. 1-21.
  • OLIVEIRA, D. DE; PEREIRA, S. 2009. “A pulverizaçâo da Ammaia na Alta Idade Media”. En F. DE OLIVEIRA, D. DE OLIVEIRA, M. PATROCÍNIO (Eds): Espaços e Paisagens. Antigidade Clássicae Heranças Contemporânea. Vol. 3 História, Arqueologia e Arte. Coimbra: pp. 171-183.
  • RAMIL GONZÁLEZ, E.; LÓPEZ LOUREIRO, R. 2003. “A Serra da Capelada: patrimonio arqueolóxico e patrimonio cultural”, Brigantium, 14, pp. 23-38.
  • Sánchez Pardo , J.C; Rodríguez Resino , A. 2009. “Poboamento rural altomedieval en Galicia; balance e perspectivas”. En J. A. Quirós Castillo , (ed), The Archaeology of Early Medieval Villages in Europe. País Vasco.
  • SARTAL LORENZO, M.A.; LLINARES GARCÍA, M. 2009. “O pasado “incesante” : visión popular da arqueoloxía da Mourela”. En A. BONILLA RODRÍGUEZ; R. FÁBREGAS VALCARCE, (Eds.), Círculo de engaños: excavación del “cromlech” de A Mourela (As Pontes de García Rodríguez, A Coruña). Santiago de Compostela, pp. 197-215.
  • SCHWEINGRUBER, F.H. 1990. Anatomy of European Woods. An atlas for theidentification of European trees, shrubs and dwarfshrubs. Stutgart.
  • SCHWEINGRUBER, F.H.; BÖRNER, A.; SCHULZE, E.-D. 2008. Atlas of WoodyPlant Stems. Evolution, Structure and Environmental Modifications. Berlin.
  • SOLA MESTRE, J. 1917. En el Olimpo Céltico. Los picos del Barbanza. Edición bilingüe por Antonio García Millan, 2008. Fonte Orixinal: Vida Gallega, Ano IX, 97, Vol. VI, Galicia-Vigo, 10-XII-1917.
  • TALLÓN, R., COSTA-CASAIS, M., TABOADA RODRÍGUEZ, T. 2015. ”Evolución de un sector costero durante la Alta Edad Media en el NW de la Península Ibérica”, Estudos do Quaternário/Quaternary Studies, 12, pp. 27-38.
  • Veiga González , A. 2001. “Excavaciones en el Galliñero. Poblado de As Jallas (1970-1971)”, Boletin do Instituto de Estudos Vigueses, 7-1, pp. 371-390.
  • Villoch Vázquez , V. 1999. La configuración social del espacio entre las sociedades constructoras de túmulos en Galicia. Estudios de emplazamiento tumular. Santiago de Compostela.